Op onderstaande video is te bekijken wat de 15 kunstenaars op EXPOSITIE 2025 zoal exposeren in onze galerie:

Dat de Tweede Wereldoorlog na 80 jaar nog steeds belangstelling heeft, merkte Histoarysk Koudum bij de tentoonstelling ‘Koudumer verhalen uit de Tweede Wereldoorlog’. Van half januari tot half februari 2025 trok deze expositie in Galerie Lytse Skientme meer dan vierhonderd bezoekers. De bezoekers brachten ook veel tijd door op de expositie. Bezoekers die dachten met een half uurtje de expositie te bekijken, kwamen vaak later nog terug om alle goed te bekijken en te lezen.

Histoarysk Koudum had voor de expositie twaalf verhalen geselecteerd. Soms al lang bekend, maar soms ook nieuw. Zo dook er nieuw ooggetuigenverslag op van de bevrijding van Koudum op 17 april 1945, via het oorlogsdagboek van W.J. Dijk. En zelfs kregen verhalen van 80 jaar geleden nog een verrassend vervolg. Eén van de expositieborden was gewijd aan de drie Yad Vashem onderscheidingen die na de oorlog in Koudum uitgereikt waren. Eén ervan ging naar het echtpaar Marten en Grietje Veldstra, waar het Joodse meisje Sara Ritmeester was ondergebracht. Haar ouders zijn tijdens de oorlog vermoord.

Tijdens de expositie kwam Histoarysk Koudum erachter dat Sara in 2012 haar levensverhaal opgeschreven had in het boekje Tranen op de eerste dag. Daarin vertelt ze over haar tijd in Koudum en over de strijd die na de oorlog gevoerd is over haar voogdij. Na veel getouwtrek moest ze in 1949 naar Joodse familie in België. Ze had het gevoel dat ze gekidnapt werd.

Via een toevallige ontmoeting op de expositie kreeg Sonja [Sara] Shenkar-Ritmeester, die als Gerrie in Koudum opgroeide, in februari 2025 voor het eerst contact met de eveneens Joodse Rebecca [Rifka] Bitterman-Krzywanowski, die in de oorlog opgroeide in het gezin van Willem en Antje de Boer.

Beiden wonen inmiddels al jaren in Israël en schreven op latere leeftijd hun levensverhalen, die te leen zijn in de bieb van Koudum. Dankzij de expositie spraken ‘Sara’ en ‘Rifka’ anderhalf uur met elkaar – bijna 80 jaar na de bevrijding.

De kwebbelende quilters van Modevakschool Bakhuizen houden de laatste twee weken van het jaar een expositie van hun werk in Galerie Lytse Skientme in Koudum. De data zijn 19, 20, 21, 26, 27 en 28 december en de expositie is dan te bezichtigen van 13 tot 17 uur op het adres Hoofdstraat 26. De toegang is gratis.

Quilten of doorpitten is een handwerktechniek waarbij drie lagen textiel met een doorstiksteek op elkaar worden genaaid. Het resultaat van het werk is een quilt. De top kan een hele lap stof zijn of een patchwork, de tussenvulling heeft een isolerende functie en wordt meestal gemaakt van wol, katoen of synthetisch materiaal. De achterkant is een lap stof of patchwork. De drie lagen worden een sandwich genoemd. Een quilt kan met de hand gemaakt worden of met de naaimachine. De oudste quilts dateren uit de Romeinse tijd.

Modevakschool Bakhuizen is al 85 jaar een begrip in de regio voor naailessen, quilten en diverse opleidingen. De kwebbelende quilters komen om de week bij elkaar om aan hun quilts te werken.

Op donderdagochtend 5 december 2024 was klas 3 CKV van het Bogerman College in Koudum op bezoek in de galerie. Dat was een initiatief van CKV-docente Evie Mariek Meij. Die had ook voor mooie opdrachten gezorgd die de leerlingen na onze korte praatjes in de galerie konden uitvoeren. De klas was in twee groepen ingedeeld, de ene groep kwam in de galerie en de andere groep moest in die tijd opdrachten in het dorp uitvoeren. Na een half lesuur wisselden de groepen. Het was een beetje sneu dat het steeds harder ging regenen, zodat de tweede groep druipnat de galerie in kwam.

Toch lukte het ook die groep om de enigszins nat geworden papieren met vragen van de lerares in te vullen. Tijdens het praatje hadden de leerlingen te horen gekregen wat een galerie eigenlijk is en wat bijvoorbeeld het verschil is met een museum. Brigitte Duin vertelde over welke kunstvormen er in de galerie te zien zijn en hoe verschillende kunstenaars verschillende kunstvormen, werkwijzen en materialen gebruiken.

De vragen van de docent die de leerlingen moesten beantwoorden, dwongen de leerlingen om goed te kijken en even na te denken over de kunstwerken. Dat gebeurde via even simpele als doeltreffende vragen als ‘Wat vind je het mooiste kunstwerk en waarom?’, ‘Hoe heeft de kunstenaar dit werk gemaakt?’ of ‘Naar welke muziek zou de kunstenaar geluisterd kunnen hebben bij het maken van dit werk?’

Soms hielp het om even door te vragen naar aanleiding van de antwoorden. Een leerling had op de eerste vraag geantwoord dat ze een rakubeeld van Hélène van Dongen het mooist vond, omdat daar haar lievelingskleur groen in zat. Toen de opmerking gemaakt werd dat diezelfde kleur ook zat in de twee beelden ernaast, zei ze: “Ja, maar ik vind ook die vorm het mooist”. En zo omschreef ze, zonder het helemaal te kunnen benoemen de magie van kleur en vorm in een kunstwerk.

Bij de omschrijving waarom hij dacht dat Brigitte Duin bij het maken van het door hem als favoriet gekozen schilderij misschien wel naar klassieke muziek geluisterd had, noteerde een leerling: “Dat is meestal rustige muziek en dit is een heel rustig schilderij.” Waarmee hij een van de essenties van het kunstwerk in een enkele opmerking heel aardig benoemde!

Er komen normaal gesproken niet zo veel jongeren in onze galerie. Het was dan ook erg leuk om een groep jongeren van zo’n veertien, vijftien jaar in onze galerie te hebben, die op deze manier even een beetje schoonheid geproefd hebben. Want dat geldt zelfs voor degene die na tien minuten zei: “Ik heb helemaal niks met kunst”.

Half november verscheen de vijfde nieuwsbrief van 2024. Met daarin de kunstenaars die we voor onze EXPOSITIE 2025 geselecteerd hebben. Maar ook met een paar uitstapjes: op 30 november en 1 december staat Galerie Lytse Skientme op de Winterfair Koudum, in sporthal De Sândobbe. Van 19 tot 28 december exposeert Modevakschool Bakhuizen in onze galerie met quilts, en daar zijn héél mooie bij. In het nieuwe jaar hebben we van 16 januari tot 15 februari een expositie van Histoarysk Koudum met ‘Koudumer verhalen uit de Tweede Wereldoorlog’. Lees de vijfde nieuwsbrief van 2024 hier.

Op zondagmiddag 20 oktober 2024 komt Stefan van de Sande naar Galerie Lytse Skientme in Koudum. Dat is de tweede keer dat deze fulltime door Europa toerende troubadour en songwriter Koudum aandoet om zijn liedjes te laten horen. Het optreden begint om 15.00 uur. Ongetwijfeld zingt hij dan nummers van zijn vorig jaar verschenen album The Balloon.

Op het podium is hij zichzelf – authentiek, kwetsbaar en brengt hij zijn boodschap van hart tot hart. Met zijn gitaar, zijn mondharmonica, soepele stem en verlangen om de liedjes die hem zijn gegeven te delen, opent hij een rijk van dromerige landschappen. De luisteraar reist, zonder het te beseffen, naar verre oorden om te horen wat de troubadour zag en voelde.

Stefan van de Sande leeft als een moderne troubadour: rondreizend en zijn liedjes zingend waar hij maar kan, in Scandinavië, Duitsland of Schotland en uiteraard in Nederland. Zijn liedjes laten vaak een dromerige optimist zien die zijn ervaringen en gevoelens op een even rustige als indringende manier met het publiek deelt. Dat stemt tot nadenken soms, of ontroert. Dat past uitstekend in de intieme sfeer van Galerie Lytse Skientme.

Stefan van de Sande, troubadour-songwriter
Zondag 20 oktober 2024 15.00 uur
Galerie Lytse Skientme, Hoofdstraat 26, 8723 BH Koudum
Reserveren: galerielytseskientme@gmail.com (maximaal 30 plaatsen)
Kosten: gratis (vrijwillige bijdrage)

Vandaag 10 juli 2024 hebben we met heel veel anderen in het crematorium van Marsum afscheid genomen van Bowe Roodbergen. Hij was op 24 juni gevallen, terwijl hij met zijn zoon wandelde in de bergen van Andorra. Hij was op slag dood. Zijn zoon vertelde bij het afscheid hoe Bowe er ineens niet meer was op die fatale dag. En hij toonde een filmpje waarop te zien en te horen was met hoeveel kinderlijk plezier Bowe een paar uur voor zijn dood op zijn gat over een besneeuwde helling gegleden was.

Wij waren erg geschrokken van het bericht van zijn dood. De Leeuwarder Courant belde ons op met de vraag of de krant een foto van Bowe Roodbergen van onze website mocht gebruiken. “Daar staat hij namelijk zo mooi op.” Daarna vertelde de medewerker dat de krant een stukje over Bowe wilde plaatsen omdat hij op vakantie in Andorra was overleden. Die mededeling kwam hard aan in Koudum.

Wij kenden Bowe nog maar een paar jaar. Het eerste contact moet zijn geweest toen we nog niet zo lang in Koudum woonden en we een deel van ‘Slikwerk’ deden, die prachtige atelieroute van Het Bildt. Het moet net vóór coronatijd zijn geweest dat we zo bij Atelier ElBow van Bowe Roodbergen en Ellen Floris kwamen. Hun huis met atelier en galerie ligt midden in het Bildtse landschap aan de Nieuwebilddijk in Sint Annaparochie. Aan de achterkant heb je een heerlijk uitzicht op de zeedijk in de verte, met geweldige wolkenluchten. Geen wonder dat Ellen die zo graag fotografeert.

Van Bowe vielen ons vooral de lichtobjecten op, de wandlampen en de staande lampen. “Deze lampen maakte Bowe Roodbergen van natuurlijke materialen als papier en bamboe. Met vaste hand en engelengeduld sneed hij geometrische, sobere en ritmische vormen uit het materiaal waardoor het licht kan schijnen.” De voorgaande twee zinnen nam ik bijna letterlijk over van de website van Galerie Lytse Skientme, onze galerie waar Bowe Roodbergen en zijn partner Ellen Floris in 2022 exposeerden. Het enige wat ik veranderde: de werkwoordsvormen die nu in de verleden tijd staan. En dat doet pijn

Bij de opening van de expositie in mei 2022 noemde ik Ellen en Bowe “eigenzinnige kunstenaars”, maar eigenzinnig zijn natuurlijk alle kunstenaars. “Van hun werk”, dat kon ik eerlijk zeggen, “was ik van meet af aan zo’n beetje sprakeloos”. Over de lampen die Bowe bij ons exposeerde: “Het zijn kokerlampen, gemaakt van natuurlijke materialen: een koker van stevig papier met pootjes van bamboe en bij de één een onderstel van hout, de ander staat in steentjes. Voor die lampen, maar ook voor het abstract-geometrische werk moet je behalve een vaste hand ook oneindig veel geduld hebben. De ritmische patronen, in papier uitgesneden, zijn subtiel en ingenieus uitgevoerd, met oog voor detail en perfectie.” 

In de maand vóór de expositie in Koudum kwamen we Ellen en Bowe toevallig tegen bij een optreden van Wende in de Neushoorn in Leeuwarden. Toen, net als bij ons bezoek aan ElBow en later ook weer bij de opening van de expositie in Koudum, viel het ons op dat Ellen en Bowe niet alleen ‘eigenzinnige kunstenaars’ zijn, maar vooral ook zulke heerlijk aardige en enthousiaste mensen. Bij dit stel had je al gauw het idee dat je ze al jaren kent. 

Natuurlijk zagen we vorig jaar in museum Martena in Franeker de solo-expositie van Bowe Roodbergen. Zijn werk, zowel het abstract-geometrisch werk in het platte vlak, als de driedimensionale lichtobjecten kwamen daar prachtig uit. Het werk had meer ruimte dan het kon krijgen in onze bescheiden galerie, en nog meer waren daardoor de rust, stilte en schoonheid van het Friese platteland herken- en voelbaar in het werk, hoe abstract ook weergegeven. 

Twaalf dagen vóór het overlijden van Bowe, op woensdag 12 juni, kregen we nog een mailtje, van “Ellen en Bowe”, maar duidelijk geschreven door Bowe:

“Lieve vrienden & familie,

Wij maken ons zorgen over de klimaatveranderingen. En met de nieuwe regering zijn die zorgen er helaas niet minder op geworden. Ellen en ik zijn enthousiast over het idee van The Climate Chain. Een ketting van mensen langs de hele Nederlandse kust. Wat een mooie, verbindende actie! Op deze manier laten zien dat we vinden dat er iets moet gebeuren. Zelf kan ik er helaas niet bij zijn, maar Ellen wel. Zij gaat in het rood gekleed naar de dijk.

Doe jij ook mee, doen jullie ook mee? Meld je dan aan bij www.theclimatechain.nl/meedoen.
Met hartelijke groeten,
Ellen en Bowe

Het mailtje was voor ons precies het kleine zetje dat nodig was om op zondagmiddag 23 juni ook in het rood op de dijk te gaan staan. Niet bij Zwarte Haan, waar Ellen ongetwijfeld stond, maar bij Harlingen. En we vroegen ons op die dijk nog af: waar zou Bowe zijn dat hij niet bij deze “mooie, verbindende actie” kon zijn? 

Dat bleek dus in Andorra te zijn en daar is hij helaas maandag 24 juni tijdens een wandeling in het bergachtige gebied verongelukt. Ik kijk naar afbeeldingen van zijn fascinerende lampen en zie de lichtheid en de rust. Maar ik voel nu even zwaarte, vooral als ik daarbij speciaal aan Ellen denk, die vandaag zo intens over haar ‘lief’ Bowe sprak.

Jelle van der Meulen

Nieuwsbrief nummer 3 van 2024, verschenen op 31 maart, heeft twee belangrijke onderwerpen: de EXPOSITIE 2024 met 17 kunstenaars én het optreden van Pinfeather op 14 april 2024. De hele nieuwsbrief is hier te lezen.